Bidaiatu denboran atzera
Duela ia 5.000 urte, antzinako Menfis hiritik kanpo, egiptoarrek piramideak eraiki zituzten beren erregeentzako hilobi gisa. Monumentu horiek gaur egun zutik diraute Gizan. Handiagotu arakatzeko.
Sekulako eraikina:
Piramide Handia
URTE KOPURUA
4.500
ERABILITAKO BLOKE KOPURUA
2.300.000
ERAIKITZEKO URTE KOPURUA
20
Lurpean egiaren bila
Egiptologoek eta arkeologoek mendeak daramatzate piramideak aztertzen, baina
euren historiaren zati handi bat oraindik ezezaguna da.
Zer dakigu ziur?
HISTORIA
HISTORIA
Badakigu lehenengo piramidea K.a. 2600. urte inguruan hasi zirela eraikitzen, Egiptoko historian izan diren 31 dinastietako IV.ean. IV. dinastiak, Egiptoko Inperio Zaharraren barruan kokatutakoak, K.a. 2613 eta 2494. urteen artean gobernatu zuen, Kleopatra erreginak baino 2.500 urte lehenago.
KOKAPENA
KOKAPENA
Badakigu piramideak antzinako Menfis hiri egiptoarraren kanpoaldean eraiki zirela, IV. dinastiaren hiriburua eta piramideak eraiki zituzten faraoien sorterria baitzen hiria. Hiria Nilo ibaitik gertu egotea oso erabilgarria izan zen eraikuntzako materialak Gizako nekropoliaren gunera garraiatzeko.
HELBURUA
HELBURUA
Badakigu piramideak antzinako Egiptoko faraoien (edo erregeen) hilobi gisa eraiki zirela, zerurako bidaia errazteko. Hil ostean, faraoiak momifikatu, eta egurrezko hilkutxetan eta harrizko sarkofagoetan sartzen ziren. Hil ondoko bizitzarako elementu garrantzitsuez inguratuta ehorzten ziren, besteak beste, etxeko ondasunez eta baliozko gauzez. Faraoiek, hil ostean beren gorpua barne hartzeko ez ezik, beren boterearen ondarea uzteko ere eraiki zituzten piramideak.
MATERIALAK
MATERIALAK
Badakigu piramideak nagusiki kareharriz egin zirela, baina granitoa, morteroa, basaltoa eta lohia ere erabili ziren haiek eraikitzeko. Blokeek batez beste 2,5 tona pisatzen zuten eta haietako askok 800 km ere egin zituzten gabarraz. Oraindik eztabaidagai da, ordea, nola altxatu zituzten harriak beren lekuraino. Gutxi gorabehera 5,5 milioi tona kareharri erabili zituzten Piramide Handia eraikitzeko, hau da, munduko eraikinik garaiena den Burj Khalifaren pisua baino hamar aldiz handiagoa.
LANGILEAK
LANGILEAK
Badakigu milaka pertsonak eraiki zituztela piramideak, baina ezinezkoa da zehatz-mehatz jakitea zenbatek. Duela gutxi arte, esklaboek eraiki zituztela uste zen, baina orain badakigu aldi baterako langileak jardun, bizi eta ehortzi zirela gunean. Lantalde haietako batek bere ezizena jarri zuen eraikitako piramidearen barrualdean: \"Mizerinoren mozkortiak\".
Lehenengo begirada azkarra
Milioika pertsonak bidaiatu dute bide honetatik munduko toki ospetsuenetako
bat bisitatzeko. Urrunean, Keops, Kefren eta Mizerinoren piramideak ikus
daitezke, gizakiak egindako mendiak bailiran.
Arakatu tokia
Ikusi gertutik
Igo Kefrenen piramidera eta imajina ezazu harri leun eta zuriz estalita.
Urteak pasa ahala, jatorrizko harri inguratzailea arpilatu egin da,
hilobiaren beraren barruko objektu askorekin batera. Biratu 180 gradu
Mizerinoren piramidea ikusteko.
Arakatu tokia
Esfingea ikustatzea
Esfinge Handiak lehoi-gorputza eta giza burua ditu, eta gunearen ekialdeko
muturrean dago. 73 metroko luzera eta 20 metroko altuera du, eta munduko
eskultura handienetako bat da. Begiratu hurbilagotik: ez du sudurrik (nahiz
eta historialariek ezin duten berretsi nola galdu zuen).
Arakatu tokia
Egin txangoa Piramide Handietan zehar
Egin txango autogidatua Gizako nekropoliko elementu erakargarrienetan zehar eta arakatu munduko gune arkeologiko ospetsuenetako bat.
Miresteko moduko ikuspegia
Gizako piramideak munduko egitura zahar eta liluragarrienen artean daude. Duela milaka urte eraiki ziren, baina zutik diraute, iraganeko zibilizazioen ingeniaritzako lorpenen lekuko gisa. Egin bidaia denboran zehar eta ezagutu antzinako mirariok.
Zer dira piramideak?
Piramideak goiko erpinean elkartzen diren alde triangeluarreko formak dira. Egipton 100 piramide baino gehiago daude, gehienak faraoientzako hilobi gisa eraikiak, baina bat bera ere ez da Gizakoak bezain erraz antzematen. Piramideak munduko beste hainbat lekutan ere aurki daitezke, besteak beste, Italian, Indian eta Mexikon.
Gizako piramideak
Gizako piramideak duela 4.500 urte eraiki ziren, IV. dinastiaren garaian, hain zuzen ere Egiptoren urrezko aroan. Gutxi gorabehera 85 urtetan zehar eraiki ziren, hiru faraoi-belaunaldiren eskutik: Keops, Kefren semea eta Mizerino biloba. Haien hilobien alboetan hiru txikiago daude, erreginen piramideak izenekoak.
Piramide Handia
Piramide Handia, Keopsek eraikia, Gizako lehenengo piramidea izan zen eta
multzoko handiena da. 139 metroko altuera du eta, ia 4.000 urtez, gizakiak
egindako munduko egiturarik garaiena izan zen. Piramidea puntu kardinalekin
lerrokatuta dago eta ia-ia iparraldera begiratzen du, lorpen arkitektoniko
harrigarria. Piramide Handiaren ondoan Keopsen ontzia dago, egoera ezin hobean. Eguzki-txalupa
bat da eta faraoia hil ondoko bizitzara garraiatzeko asmoz egin zen.
Arakatu tokia
Kefrenen piramidea
Goialdean estaldura zuria duen Kefrenen piramideak multzoko handiena dirudi,
baina ilusio bat da: baxuagoa izan arren, harrizko plataforma baten gainean
eraiki zen, altuagoa zela pentsarazteko. Nabarmentzekoa da, piramidearen
aldeak simetrikoak eta angeluak berdin-berdinak izan zitezen, oinarrizko
tresnak erabili zituztela, besteak beste, besabeteak eta berun-hariak.
Arakatu tokia
Esfinge Handia
Esfinge Handia kareharrizko eskultura da eta, ustez, Kefren erregearen burua
irudikatzen du lehoi-gorputzean. Esfingea izaki mitikoa da eta, faraoien
ustetan, eguzki-jainkoaren aurrean lagun ziezaiekeen hil ondoko bizitzan.
Hainbat mendetan zehar, basamortuko hareak ia erabat estali du Esfinge
Handia, baina, orain, lurpetik atera eta osorik ikus daiteke.
Arakatu tokia
Mizerinoren piramidea
Gizako hiru piramideetako txikiena Mizerinoren hilobia da eta gunearen
hego-muturrean dago. Mizerinoren piramideak objektu preziatu ugari eskaini
ditu, baina hainbat desengainu ere eragin ditu. Lehenik eta behin, barruan
aurkitutako giza hezurrak beste gune batekoak zirela jakin zen eta, ondoren,
piramidetik ateratako sarkofago bat galdu egin zen, hura zeraman itsasontzia
hondoratzean.
Arakatu tokia
Piramideak eraikitzea
Inork ez daki ziur nola eraiki zituen hain monumentu handiak antzinako gizarte honek. Piramideak eraikitzeko, harri-bloke izugarriak garraiatu behar izan ziren Gizako ordokira eta, haiek angelu perfektuetan pilatzeko, arrapalak, poleak eta palankak erabili ziren. Ordaindutako hamar milaka langilek eraiki zituzten Piramide Handiak, eta ez esklaboek. Piramideotan, lehenagoko piramide mailakatuetan baino teknika aurreratuagoak erabili ziren.
Egiptoko ehorzketa-ohiturak
Faraoia hiltzen zenean, 70 egun behar izaten ziren haren gorpua momifikatzeko, garuna eta barruko organoak kenduta. Ondoren, momia "suspertu" egiten zuten zenbait errituren bidez, besteak beste, ahoa irekitzeko zeremonia, hil ondoko bizitzan faraoiak arnasa hartu eta hitz egin ahal zezan. Gero, egurrezko hilkutxan sartzen zen momia, eta hilkutxa, harrizko sarkofagoan. Momia batzuei maskara jartzen zieten; horren adibide, Tut erregeari jarritakoa dugu, piramideak baino geroagokoa (Google Cultural Institute erakundetik hartutako argazkia).
Hiriburutik gertu
Piramideak antzinako hiriburu zen Menfisen kanpoaldean eraiki ziren, eta, gaur egun, Egiptoko egungo hiriburu den Kairotik oso gertu daude. Turistentzat oso erosoa izan arren, handituz doan hiri honetatik hain gertu egoteak erronkak ekarri dizkie piramideei, besteak beste, zarata, argitasuna eta airearen poluzioa.
Ezagutu munduko mirarietako bat
Piramide Handia antzinako zazpi mirarietako bat izendatu zuten K.a. II. mendean,
eta zutik dirauen bakarra da. Lortu
giza ingeniaritzako mirari hauei buruzko informazio gehiago.
Mantendu den antzinako ondarea
Gizako piramideak betirako iraun zezaten eraiki ziren. Oraingoz, lortu dute: Piramide Handia zutik dirauen antzinako azken miraria da.
Egitura horien arkitektura hain da harrigarria, ezen historialariak oraindik ez baitaude ziur garai bateko egiptoarrek nola eraiki zituzten ingeniaritza modernoaren laguntzarik gabe. 4.500 urtez elementuen eraginpean egon ondoren, oraindik ere zutik diraute piramideek, gizakiak egindako mendiak bailiran, eta eraiki zituztenen buru-azkartasuna islatzen dute. Antzinako Egiptoko ondarea monumentu hauen bidez mantentzen da.
Orain, Street View-ekin, guztiz berria den beste era batera mantentzen dira piramideak. Etxean, lanean edo eskolan egon, arrastatu hatza edo kurtsorea pantailan zehar eta, teknologia modernoarekin, 360 graduko txangoa egingo duzu antzinako teknologia ezagutzeko.
Egiptoko beste gune batzuk ere bisita ditzakezu Street View-en, besteak beste, Sakkarako nekropolia, Qaitbayko gotorlekua, Kairoko gotorlekua, Eliza Esekia eta Abu Menaren aztarnak.
Ikusi piramideen panoramikak
Ibili denboraren hareetan barrena Gizako piramideak ikusi bitartean; orain Street View-en dituzu!
